Z bloga nauczycielki- Co daje ocena uczniowi i nauczycielowi?

-  Proszę Pani, a to będzie na ocenę?
To znienawidzone pytanie przeze mnie. O inne pytania uczniów proszę, natomiast jeżę się, by odpowiadać na to. Zwykle odpowiadam pytaniem (wiem niepedagogiczne):
- A jak nie na ocenę to nie musisz się starać?
- A jak na ocenę to postarasz się bardziej?

Zastanawiałam się długo nad tym, dlaczego uczniowie, których uczę i którzy bardzo pochlebnie wypowiadają się o ocenianiu kształtującym, które stosuję, tak bardzo potrzebują ocen. Na pewno uczniom nie pomaga system, w którym są kształceni. Obligatoryjne wystawienie oceny na koniec roku szkolnego stwarza sytuacje, że trzeba podstawę do jej ustalenia. Wystawia się ją na podstawie stopnia spełnienia wymagań edukacyjnych przez ucznia. 

https://drive.google.com/open?id=1d35DZ2aYVm7M8KMQIVLIoZD3RVXwRla6

Moi uczniowie o ocenianiu bez ocen

Jedna jaskółka nie czyni wiosny, zatem jedna nauczycielka nie zmieni przekonań uczniów, choćby były, w ich ocenie, słuszne. Uczniowie komentowali kiedyś reakcje rodziców na obie oceny. Głos jednej z uczennic mogę uznać za głos ogółu- "Gdy dostanę 3, to w domu od razu afera, rodzice się drą i każą poprawiać, a gdy dostanę ocenę kształtującą, to też każą się nauczyć, ale mówią o tym spokojnym głosem." Bynajmniej w tym miejscu chcę laudacji dla oceniania kształtującego. Już dawno doszłam do wniosku, że to, co w mojej pracy się sprawdza, nie musi w cudzej i to, co mi się podoba, nie musi komuś. Dlaczego tyle niezdrowych emocji przy ocenie? Myślę, że i rodzice zanurzeni są jeszcze w systemie oceniania, bo taką szkołę pamiętają. Cóż z tego, że powtarzają dzieciom słowa: nie uczysz się dla ocen, uczysz się, by coś umieć? Cóż z tego, że uczniowie powtarzają tę regułkę za rodzicami? Dla nich każda ocena jest zapłatą za trud, choć moi uczniowie twierdzą, że uczą się więcej, gdy mogą przeczytać komentarz czy informację zwrotną do napisanego sprawdzianu. Wystawianie ocen, w mojej ocenie, uczy też hołdowania regule 3Z "zakuć, zaliczyć, zapomnieć." Iluż uczniów uczy się treści na pamięć do sprawdzianu? I iluż nauczycieli nie pamięta o tym, by wracać do materiału- powtórzyć go po krótkiej przerwie, a potem po dłuższej.

Przeglądam terminarze sprawdzianów moich dzieci i czasami zastanawiam się jaki jest cel nauczycieli. Ocenić czy nauczyć? Niestety, często ten pierwszy wybija się na czoło. Dybanie sprawdzianem na ucznia jest też łapaniem go na wiedzy lub jej braku. Czy szkoła jest polem wojny by urządzać łapanki? Za co rozlicza moje dziecko nauczycielka, która robi na każdej lekcji sprawdzian? Zastanawiam się kiedy i czego nauczy i co sprawdza? Pewnie to, czego uczeń nauczył się w domu lub na korepetycjach.

Głęboko zastanawia mnie także podejście nauczycieli, którzy wytykają błędy innym nauczycielom. Jestem moderatorką prawie ośmiotysięcznej grupy fb nauczycieli i zdarza się, że są tam osoby wytykające błędy, poprawiające je. Gdzie chciałoby mi się dybać na cudze błędy, skoro własnych nie nadążam korygować, skoro tyle pól do pracy nad swoim rozwojem?  Uwaga nauczyciela zwykle wypowiadana jest eksperckim tonem. Wielu nauczycieli boi się pytać. Jakże zaimponowała mi dziś koleżanka polonistka, która podzieliła się swoimi wątpliwościami dotyczącymi jednej z form wypowiedzi. Zaproponowałam jej wspólne przeanalizowanie tematu i podzielenie się moimi pomysłami. Przyjęła propozycję. Cennym doświadczeniem jest też dla mnie szkolenie dla jednego grona pedagogicznego. Zaproponowałam jedno zadanie do wykonania na początku i wiele osób odmówiło wykonania go. Pomyślałam o tym, że zostali zgonieni po pracy przez dyrekcję, temat trochę znają, nie mają ochoty go rozwijać. Zapytałam siebie, co mogę zrobić i przyszło mi do głowy podzielenie się swoimi obawami, trudami na początku mojej drogi z tym tematem, a gdy pokazałam nauczycielom zeszyty moich uczniów- z błędami, z poprawianymi pracami, to miałam wrażenie, że mnie uściskają za moment. Stałam się ich partnerem, kimś dzielącym taki sam los, a nie ekspertem.

Interesujące w mojej pracy było również nagranie filmów, które pokazywały monitorowanie procesu uczenia się uczniów i wyświetlenie ich innym nauczycielom. Poprosiłam o informację na temat tego, co zobaczyli nauczyciele. Zadawałam także pytania, które miały sprowokować do odpowiedzi. Milczących było wielu choć zapowiedziałam, że chciałabym aby moja lekcja została poddana superwizji, że mnie to rozwinie i nie obrażę się na słowa krytyki. Nieliczne osoby odpowiedziały na moje pytania. Miałam wrażenie, że zrobiły to z grzeczności, ponieważ mówić źle nie wypada, a mówić dobrze nie trzeba.

Jako nauczyciele boimy się oceny, a oceniamy innych. Czy nie lepiej zamiast oceny dobrej lub złej wypracować pojęcie informacji? Jeśli podejdziemy do uczenia w ten sam sposób, to jest szansa, że  rozwinie to nas jako nauczycieli i rozwinie to naszych uczniów. Dajmy zatem prawo i sobie, i uczniom do błędu. To pierwszy krok by odczarować edukację.